Szalitówna (Szalit, Schalittówna) Paula (Paulina) (1886–1920), pianistka i kompozytorka.
Ur. 25 XI w Drohobyczu, zapewne w rodzinie żydowskiej, była córką urzędnika bankowego.
Od wczesnego dzieciństwa S. uczyła się gry na fortepianie, początkowo pod kierunkiem drohobyckiego nauczyciela Fischhofa, a następnie u Józefa Hofmana. Już w wieku 6–7 lat występowała w Galicji jako «cudowne dziecko». W r. 1895 w Wiedniu (w serii „Wiener Kinder-Mode”) wydano jej miniaturę fortepianową Lieder ohne Worte. Jako «fortepianistka i kompozytorka» koncertowała w r. 1896 w Wiedniu, a w r. 1897 w Petersburgu i Lipsku, gdzie prawdopodobnie wzięła też kilka lekcji u E. d’Alberta. Zapewne t.r. opublikowano w Wiedniu jej pieśń do wiersza Roberta Reinicka Im Winter. Dn. 19 XI i 2 XII 1897 oraz 7 XI 1898 występowała we Wrocławiu. Wykonywała repertuar barokowy, klasyczny i romantyczny; dała się również poznać jako improwizatorka. Krytycy chwalili jej spontaniczność, prostotę interpretacji, biegłość techniczną i śpiewność.
Wyjeżdżając pod koniec r. 1898 do USA, Hofman przekazał opiekę nad S-ą Teodorowi Leszetyckiemu, który polecił jej ograniczenie występów i skoncentrowanie się na doskonaleniu warsztatu pianistycznego. S. występowała wiosną 1900 w Berlinie i t.r. opublikowała tamże zbiór miniatur fortepianowych Morceaux pour piano op. 2, w którego skład weszły utwory salonowe i sentymentalne oraz stylizowane tańce. Podobny charakter miał, wydany również w Berlinie w r. 1902, zbiór Clavierstücke op. 3. Kompozycje S-y charakteryzowały się formą symetryczną, operującą powtórzeniami, prostą harmoniką i mało urozmaiconą melodyką, wykazując wpływ wykonywanego przez nią repertuaru pedagogicznego i romantycznego. Użyte środki techniczne świadczyły o jej znacznych umiejętnościach jako pianistki i kompozytorki.
Po zakończeniu nauki u Leszetyckiego S. wznowiła w grudniu 1902 działalność koncertową, odnosząc wielki sukces w Berlinie. W styczniu 1903 wystąpiła w Filharmonii Warszawskiej, wykonując z towarzyszeniem orkiestry pod batutą Emila Młynarskiego „Koncert fortepianowy” e-moll Fryderyka Chopina, a także utwory J. S. Bacha, L. Beethovena, Leszetyckiego, Ignacego Paderewskiego oraz własne (Capriccio i Intermezzo). T.r. odbyła tournée po Niemczech i Wielkiej Brytanii. Dn. 18 III i 12 IV 1904 wystąpiła w Krakowie, gdzie odtąd koncertowała wielokrotnie. Również często występowała we Lwowie. W l. 1904, 1905 i 1907 koncertowała ponownie w Niemczech, a także w Austrii (gdzie jej grę przyjmował z entuzjazmem E. Hanslick), Rosji i krajach skandynawskich. W tym czasie, nakładem Leona Idzikowskiego w Kijowie, ukazał się kolejny zbiór jej miniatur fortepianowych Traümerei (ok. 1907), a nakładem berlińskiej oficyny Presser następny zbiór – Intermezzo (ok. 1910). Ostatni udokumentowany koncert S-y odbył się w Krakowie 17 X 1913 (wystąpiła ze skrzypkiem Pawłem Kochańskim). Schyłek życia spędziła w Wiedniu, w sanatorium dla nerwowo chorych; zmarła tam po 20 V 1920, prawdopodobnie śmiercią samobójczą. W Polsce była już wtedy zapomniana, jej zgonu prasa nie odnotowała.
S-ę uznawano w Europie za jedną z wybitniejszych pianistek, wymieniano ją w jednym szeregu z Teresą Carreño czy Anetą Jesipową. W ostatnich dekadach XX w. zainteresowano się także jej twórczością kompozytorską.
Ignacy Friedman dedykował S-e „Trois pensées lyriques pour piano” op. 9.
Fot. w: Lieder ohne Worte (w wieku ok. 6 lat), Im Winter (w wieku ok. 10 lat), „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1902 nr 31 s. 301 (w wieku ok. 8 lat), tamże 1903 nr 5 s. 85 (w wieku ok. 16 lat); – Dybowski S., Słownik pianistów polskich, W. 2003; Enc. Muzycz.; International Encyklopedia of Women Composers, New York 1982 II; Moll L. M., Dziadek M., Oto artyści pełnowartościowi, którzy są kobietami... Polskie kompozytorki 1816–1939 [katalog wystawy], Kat. 2003; Niemann W., Meister des Klaviers, Berlin 1919; Pazdirek F., Universal-Handbuch der Musikliteratur, Wien 1904–10 XI; Słown. Muzyków Pol., II; – Bie O., Das Klavier und seine Meister, Berlin 1921; Kohut A., Berühmte israelitische Männer und Frauen in der Kulturgeschichte der Menschheit, Leipzig [1901] II 403; Reiss J., Najpiękniejsza ze wszystkich jest muzyka polska, Kr. 1946; Szarlitt B., Cudowne dzieci w muzyce, „Naokoło świata” 1924 nr 3; Zduniak M., Muzyka i muzycy polscy w dziewiętnastowiecznym Wrocławiu, Wr. 1984; Żdżarski J., Józef Hofmann. Geniusz zapomniany. Dzieciństwo i młodość, Bielsko-Biała 2003; – „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1896 nr 13 s. 158, 1897 nr 10 s. 112–13, 1898 nr 6 (749) s. 68, 1903 nr 5 s. 86; „Kur. Warsz.” 1903 nr 35; „Przegl. Pol.” T. 156: 1905 s. 169, T. 188: 1913 s. 278; „Przegl. Tyg.” 1897 nr 5 s. 60; „Wiad. Artyst.” 1900 nr 9 s. 100.
Magdalena Dziadek